قسمت چهارم
فصل اول: اصلاح و نوسازی
گفتار سوم: ساده سازی ساختار سازمان
بی‌شک پیچیده بودن ساختار تشکیلاتی یک سازمان غیردولتی و تعدد ارکان‌های غیر اجرایی در آن، مناسبات دیوان سالارانه سازمان‌های دولتی و احزاب بزرگ را تداعی می‌کند. اصولا تشکیلات پیچیده با سامانه اجرایی- کارکردی یک نهاد حقوق‌بشری که سادگی ساختار از ویژگی‌های چنین نهادی می‌باشد در تضاد است. پیرو این مهم، وجود برخی ارکان‌های غیراجرایی و پیش‌بینی آن در اساسنامه سازمان حقوق بشر کردستان ضرورت یا توجیهی نمی‌تواند داشته باشد.
مطابق اساسنامه موجود، مجمع عالی، شورای عالی، مجمع عمومی، شورای عمومی، رییس کل و هیات اجرایی ارکان‌های اصلی سازمان هستند. اجمالا نظری به اختیارات، وظایف و مسئولیت‌های این ارکان‌ها افکنده می‌شود:
1. مجمع عالی
تصمیمات بنیادی و اساسی سازمان با این مجمع است. مجمع عالی مرکب از اعضای موسسین است که با انتخاب اعضای شورای عالی، بخشی از اختیارات خود را به این شورا تفویض کرده است. مجمع عالی سالی یک بار تشکیل جلسه می‌دهد.
2. شورای عالی
شورای عالی منتخب مجمع عالی و عالی‌ترین مرجع تصمیم‌گیری در سازمان است. اعضای یازده نفره این شورا از میان اعضای مجمع عالی و توسط مجمع مذکور برای مدت سه سال انتخاب می‌شوند. از اختیارات و وظایف شورای عالی، تعیین و انتخاب رییس کل از میان خود، تصویب اصلاح و تغییرات اساسنامه، اتخاذ تصمیم در امور کلی و اساسی و تایید یا رد مصوبات و پیشنهادات شورای عمومی و هیات اجرایی است.
علاوه بر این هیات نظارت که وظیفه نظارت و بازرسی بر امور جاری و اجرایی سازمان را برعهده دارد؛ سه عضو آن توسط شورای عالی برای مدت یک سال انتخاب می‌شوند. جلسات شورای عالی سالی دو بار برگزار می‌شود.
3. مجمع عمومی
با گردهمایی سالانه یا بیش از یک سال یکبار همه اعضای سازمان، مجمع عمومی تشکیل و برگزار می‌گردد. از اختیارات این مجمع انتخاب اعضای شورای عمومی است. جلسات مجمع عمومی برای بار اول پس از یک سال، برای بار دوم بعد از دو سال و پس از آن هرسه سال یکبار برگزار می‌شود.
4. شورای عمومی
شورای عمومی، به نوعی مجلس دوم سازمان است، تعداد اعضای آن برای دوره یک ساله اول، 21 نفر و برای دوره‌های پس از تشکیل، با تصویب خود شورا افزایش خواهد یافت. اعضای شورای عمومی، توسط مجمع عمومی برای دور اول به مدت یک سال، برای دور دوم، دو سال و پس از آن برای مدت سه سال انتخاب می‌شوند.
این شورا وظایف و مسئولیت‌هایی برعهده دارد، از قبیل تهیه و تدوین مقررات و آیین‌‌نامه‌های داخلی و اجرایی، تهیه و تصویب بودجه و تعیین طریق تامین مالی بررسی گزارش‌های سالانه هیات اجرایی، بررسی برنامه‌های آموزشی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در حوزه فعالیت سازمان، توصیه به همکاری با سازمان‌های حقوق بشری در سطح منطقه، کشور و بین‌الملل، و ارائه توصیه‌های لازم درباره امورجاری سازمان، شورای عمومی بطور فصلی یا هرسه ماه یکبار تشکیل جلسه خواهد داد.
5. رئیس کل
رئیس کل، از اعضای مجمع عالی، عضو شورای عالی و عالی‌ترین مقام اداری، اجرایی و حقوقی سازمان است که بر مجموعه سازمان مدیریت دارد. مدیران و دبیران مجموعه هیات اجرایی توسط رئیس سازمان عزل و نصب می‌شوند.
6. هیات اجرایی
هیات اجرایی، مجموعه مدیران ادارات و دوایر تشکیلات، کمیسیون‌ها و کمیته‌های اجرایی، امور واحدها، کارگزاری‌ها و دبیرخانه را شامل می‌شود که زیرنظر رئیس کل، بخش اجرایی سازمان را اداره و مدیریت می‌کنند.
همانگونه که مشهود است چهار ارکان از شش ارکان اصلی سازمان مقامی غیراجرایی دارند، اگرچه از میان ارکان‌های ذکرشده، مجمع عمومی و شورای عمومی منتخب آن طی سه دوره گذشته به دلیل عدم امکان برگزاری مجمع عمومی تشکیل نشده‌اند. اما در هرحال تعدد مراجع غیراجرایی در سازمان تنها می‌تواند بر پیچیدگی ساختار و بوروکراتیسم سازمانی بیافزاید.
بنابراین به جهت اجتناب از دیوان‌سالاری و قید و بندهای دست‌وپا گیر و برای تسهیل در امر تصمیم‌گیری و تسریع در اجرای امور جاری و عملیاتی باید تمهیداتی جدید اندیشیده شود. دراین زمینه بازنگری در فصل‌های سوم تا هفتم و مواد مربوطه در اساسنامه ضروری به نظر می‌رسد. در صورت تایید بازنگری و اتخاذ تصمیم در مورد ادغام و یا حدود اختیارات، وظایف و مسئولیت‌های ارکان‌های مذکور، طریقه راهیابی به ارکان‌ها، چگونگی برگزاری گردهمایی‌ها و جلسات و زمان برگزاری آنها باید مورد تجدیدنظر قرار گیرد.
علاوه بر مجامع و شوراها، هیات اجرایی نیز نیاز به بازنگری و اصلاح و تعدیلاتی دارد. لازم است واحدها و کمیته‌های اجرایی مورد تجدیدنظر و اصلاح قرار بگیرد. هم‌چنین ضروری است دبیرخانه نیز منفک و به عنوان یکی از ارکان‌های اصلی در کنار هیات اجرایی زیرنظر رییس کل مسئولیت‌های جدی‌تری را عهده‌دار شود.