قسمت سوم
فصل اول: سیرتاریخی پیمان‌ها و اتحادیه‌های بین‌المللی
گفتار اول: دوران باستان
حقوقدانان می‌گویند در دوران باستان به دلیل باورها و تصورات مردم آن زمان‌ها نسبت به بیگانگان و دشمن انگاشتن آنان اعمالی چون جنگ‌های وحشیانه، کشتار غیرنظامیان، کشتن زندانیان و اسیران جنگی، شکنجه و قتل فرماندهان و رهبران شکست‌خورده در جنگ‌ها، مصون نبودن فرستادگان و سفیران، در امان نبودن مردم کشورها و سرزمین‌های به تسخیر درآمده و نابرابری‌های قومی و نژادی و مذهبی مقررات مشترکی میان ملتهای مختلف وجود نداشته است.
با این وجود در حدود 3000 سال پیش از میلاد اولین معاهده عدم تجاوز میان «ایناتوم» فرمانروای سرزمین مستقل «لاگاش» با مردم شهر مستقل «اوما» در سرزمین‌های میان دو رود میزوپوتامیا منعقد شده و کتیبه سنگی آن که به زبان سومری نگاشته شده، در یکصدسال پیش کشف گردیده است.
پس از آن پیمان‌ها و معاهده‌هایی میان فرمانروایان مصری، بابلی، آشوری، هیتی و دیگر اقوام آن زمان در خصوص روابط و مسائل موردعلاقه فی‌مابین انعقاد یافته که از جمله آنها می‌توان به پیمان صلح و اتحاد فرمانروای مصری «رامسس» دوم با «هاتوسیل»دوم فرمانروای هیتیتی در سال 1278 پیش از میلاد اشاره نمود که در نوع خود اولین قرارداد استرداد مخالفان داخلی و مجرمان به یکدیگر بوده است.
در هند و چین باستان نیز مقررات ویژه‌ای در ایام جنگ و در خصوص عدم تجاوز به کشتزارها، و سکونت‌گاه‌های کشاورزان معمول بوده و در سده‌های بعدی حدود پانصد سال پیش از میلاد، کنفوسیوس برای اتحاد ایالات چین، طرحی را طرح‌ریزی نموده بود که گفته می‌شود با طرح جامعه ملل در سده بیستم قابل مقایسه بوده است.
اما در یونان بوستان که مرکب از دولت شهرهای مستقل بود، به رغم معدود بودن معاهدات یونانیان با سایر اقوام در میان حکومت‌های مستقل داخلی دولت‌شهرها از جمله «آتن» و «اسپارت» پیمان‌های دقیقی تنظیم یافته بود که در این معاهده‌ها موارد زیر اغلب مورد تاکید بوده است:
- به رسمیت شناختن حق آزادی شخصی
- صیانت از اموال و دارایی اتباع دولت شهرهای متعاهد
- ایجاد نهاد کنسولی یا نمایندگی در جهت حمایت از اتباع هر دولت شهر در دولت شهر دیگر،
- ایجاد نهاد داوری برای حل و فصل اختلافات مرزی و فی‌مابین دو دولت با انتخاب داور از کشور ثالث
- مصونیت نمایندگان و فرستادگان
- احترام به بی‌طرفی برخی مکان‌ها
- احترام به اجساد کشته‌شدگان در جنگ
- به رسمیت شناختن حق پناهندگی
- تحکیم پیمان‌های صلح با ادای سوگند،
- ایجاد اتحادیه‌های سیاسی «آمفیکسیونی» میان دوازده دولت شهر برای اداره معابد مذهبی
رومیان و امپراطوران رومی نیز «نهاد روابط خارجی» را بنا نهادند که اموری از قبیل استرداد مجرمینع مبادله سفرا، آغاز و پایان جنگ، انعقاد پیمان‌های صلح و انجام مراسم و تشریفات مذهبی مربوط به قراردادها و پیمان‌ها را به عهده داشت. روم در دوران جمهوری و پیش از آنکه به امپراطوری تبدیل شود، پیمان‌هایی با ملتهای هم‌جوار منعقد می‌نمود که پیمان‌های منعقده با کارتاژ در سال‌های 509، 306، 279 پیش ازمیلاد از جمله این معاهدات است.